شفقنا زندگی- یک روانشناس شکوفایی و بالندگی روحی را مهم ترین درس اخلاقی و روانشناسی واقعه عاشورای حسینی در انسان امروزی دانست و گفت: با توجه به بحران هویتی و رشد انواع مشکلات روحی و روانی جوانان در جامعه ایرانی، لازم است با تبیین صحیح از واقعه عاشورای حسینی، زمینه الگوبرداری جهت کاهش انواع استرس ها و بی اخلاقی های رایج در زندگی روزمره جوانان فراهم شود که برای این امکان باید روایت های این واقعه با واقعیت های تاریخی آن هم خوانی داشته باشد.
دکتر فرید براتی سده استاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی؛ از رویش روانشناسی جدید در قرن 21 تحت عنوان رونشناسی مثبت خبر داد و افزود: امروزه در قرن بیست و یکم شاهد ظهور روانشناسی جدید تحت عنوان روانشناسی مثبت هستیم که درآن بیشتر بر صفات اخلاقی و انسانی برتر تاکید می شود، دیدگاهی که انسانیت و اخلاقیات را بصورت فردی و عملی بررسی و در آن به این نکته که چگونه می شود یک انسانی سخاوتمند و فداکار با صفات بالای اخلاقی تربیت کرد و همچنین این مسائل چگونه می تواند بر سعادت، احساس رضایت درونی و شادکامی روانی آنها تاثیر بگذارد.
در عزاداری های عاشورایی به صفات والای انسانی و اخلاقی امام حسین(ع) و یارانش کمتر توجه می شود
وی در ادامه با تاکید بر اینکه بسیاری از جنبه های مثبت انسانی در واقعه عاشورای حسینی قابل مشاهده است تصریح کرد: در واقع با واکاوی درست واقعه عاشورای حسینی می توانیم به جنبه های بسیار مثبت و والای صفات انسانی پی ببریم که متاسفانه امروزه در جامعه ما کمتر این مسائل در عزاداری ها و مراسم های عاشورایی مورد توجه قرار می گیرد و بیشتر در مواجهه و حتی تبیین این واقعه بزرگ تاریخ، احساسی و هیجانی برخورد می شود، که البته توجه به این امر نیز به نوبه خود برای آرامش روانی انسان لازم است اما بهتر است در کنار آن، به جنبه های مثبت انسانی نظیر شجاعت، جسارت، فداکاری، ایمان، ایستادگی، مقاومت امام حسین (ع) و یاران آن حضرت نیز پرداخته شود.
شکوفایی و بالندگی روحی از مهم ترین درس اخلاقی واقعه عاشورای حسینی به انسان امروزی
به گفته این مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، امام حسین (ع) در حین حرکت برای جنگ علیه دشمن تا آخرین لحظه نیز یاران خود را مجبور به ایستادگی و مقاومت نمی کردند، بطوریکه حتی رفتارهای حضرت عباس(ع) در طول مبارزه، برخورد آنان با زنان و خانواده در طول سفر و هزاران هزار رفتار انسانی دیگر می تواند از ویژگی های اخلاقی یک انسان والا، پیام های مثبت روانی بسیار زیادی را به ما بدهد که در روانشناسی امروزی یا همان روانشناسی مثبت به آن شکوفایی و بالندگی روحی( از خود فرا رفتن و به تعالی رسیدن) گفته می شود، این در حالی است که متاسفانه به این نوع از ویژگی های واقعه با شکوه عاشورا کمتر در جامعه ما پرداخته می شود.
مطابقت رفتارها و عملکردهای عاشورایی امام حسین و یارانش با روانشناسی جدید
دکتر براتی سده در ادامه خاطر نشان کرد: در روانشناسی جدید در مواجه با پدیده هایی نظیر حوادث و بلایای طبیعی همانند طوفان، سیل، زلزله و غیره (که در روانشناسی امروزی به آن توما گفته می شود) مفهومی تحت عنوان رشد(انسانی) پس از وقوع بلایا داریم که مشخص می کند آن حادثه تا چه اندازه تاثیرات مثبت روانشناسی برای انسان شدن افراد داشته است، بطوریکه این تفکر جدید روانشناسی را به وضوع می توانیم در سخنرانی حضرت زینب و پاسخی که او در برابر یزید می دهد مشاهده کنیم، او در پاسخ به یزید می فرماید «من از واقعه عاشورا چیزی جز زیبایی نمی بینم» این جمله به این معنی است که او در این واقعه بیشتر به جنبه های مثبت و والای انسانی آن توجه دارد.
روانشناسی جدید وقوع بلایا و حوادث را وسیله ای برای رشد و تعالی انسان می بیند
به تعقل و خردگرایی در تبیین واقعه عاشورای حسینی کمتر توجه می شود
وی همچنین یادآور می شود: در واقع روانشناسی جدید وقوع بلایا و حوادث را وسیله ای برای رشد و تعالی انسان می بیند اما متاسفانه به این ویژگی مثبت واقعه عاشورا در جامعه ما کمتر پرداخته شده است و جای کار بسیار دارد، که با توجه به گرایش و علاقه بیشتر جوانان جامعه به روانشناسی جدید یا مثبت، لازم است ضمن ضرورت دانستن تخلیه هیجانات و احساسات در عزاداری های حسینی، در دانشگاهها نیز این واقعیت ها به خوبی بصورت یک مسئله علمی تببین شود تا مردم در نهایت بتوانند به تعقل و خرد در این زمینه دست یابند، همانطور که ذکر شد این خرد و تعقل در عزاداری های حسینی بخصوص در سال های اخیر در جامعه ما بسیار کم رنگ شده است.
گریه سرآغاز تخلیه هیجانی انسان و رسیدن وی به آرامش روحی است
این روانشناس همچنین به نقش و تاثیرات گریه از دیدگاه روانشناسی اشاره کرد و گفت: از نظر روانشناسی بالینی گریه کردن یکی از راهها و نشانه های رسیدن به تخلیه درونی و آرامش روحی انسان است و اگر بپذیریم که انسان از طریق گریه کردن به آرامش درونی می رسد، با توجه به اینکه یکی از راههای رسیدن به بصیرت و بینش داشتن آرامش است پس می شود گفت گریه سرآغاز رسیدن انسان به این بصیرت یا خودشناسی محسوب می شود، که با این تفسیر یکی از مهم ترین کارکرد گریه کردن برای انسان، شفا بخشی و تخلیه ساز بودن آن است بطوریکه از انباشت مداوم، تخلیه ناگهانی و مخرب هیجان درونی افراد جلوگیری می کند.
گریه انسان را به خردورزی و تعقل می رساند
بنابراظهارات این مدرس دانشگاه؛ مسلما فکر کردن به تلخی های یک واقعه تاریخی و حساس نظیر واقعه عاشورای حسینی، از دیدگاه روانی باعث ریختن اشک در انسان می شود که این گریه به نوعی آرامش و احساس تهی شدن از هیجان های انباشته را به او می دهد و اگر انسان گریه نکند هیجانات انباشته شده در درون آنها بصورت مخرب باری تخلیه خواهد شد، بنابراین از نظر روانشناسی گریه کردن باعث خالی شدن درونی، احساس راحتی و آرامش آنها می شود و وقتی هم که انسان بر اثر گریه تخلیه شود، می تواند خردورزی و تعقل داشته باشد و کسی هم که در زندگی روز مره خود تعقل پیشه کند از احساسات بی مورد دوری می کند.
وی همچنین به مفهومی به نام دلبستگی در روانشناسی اشاره کرد و افزود: وقتی از نظر روانی به چیزی دلبستگی پیدا می کنیم و آن در معرض خطر می بینیم ناگهان با گریه کردن احساسات خود را تخلیه می کنیم و در روانشناسی هم چند نوع دلبستگی داریم که یکی از آن دلبستگی ایمن است که در آن انسان به یک مراقب درجه اول مثل مادر علاقه دارد و این افراد زمانی که احساس کنند دلبستگی آنها در معرض خطر افتاد احساس ناایمن داشته و به سمت انزوا و گوشه گیری حرکت می کند و گریه می کند و در این صورت زمانی فردی در خصوص کسی دلبستگی ایمن ایجاد می کند، بنابراین روانشناسان بر این دیدگاه هستند که گریه برای انسان خاصیت ایمن بخشی و ایمن سنجی را دارد که می تواند بر احساسات و علاقه فرد کمک کند.
دلبستگی ایمن به واقعه عاشورا خود را بصورت گریه کردن بروز می دهد
بنابراظهارات این روانشناس، در فرهنگ عاشورایی نیز علاقه به امام و اهل بیت می تواند در دل انسان نوعی دلبستگی ایمن ایجاد و خود را با گریه کردن بروز دهد، که این از دیدگاه روانشناسی بسیار قابل توجه است اما نکته ای که وجود دارد این است که باید در کنار بروز این هیجانات و احساسات درونی، از احساسات مثبت و جنبه های انسانی فلسفه عاشورا نظیر عشق، علاقمندی، وفاداری، ایثار و پایداری نیز برای زندگی روزمره خود درس بگیریم و در مورد آن بیشتر به تعقل و خردورزی بپردازیم که متاسفانه در عزاداری های حسینی وجه تعقلش بسیار کم رنگ تر از وجه احساسی و هیجانی آن خود را بروز می دهد.
ضرورت الگو برداری از رفتار امام حسین(ع) در برخورد با انواع استرس ها و تنش های زندگی روزمره خود
دکتر براتی سده در ادامه عاشورای حسینی را واقعه ای بسیار استرس زا و سرشار از فشار روحی و روانی ارزیابی کرد و یادآور شد: واقعه عاشورای حسینی به ذات خود سرشار از انواع استرس ها و فشار روحی و روانی بود، اما امام حسین(ع) به راحتی توانست تاب آوری و روحیه یاران خود را افزایش و میزان فشارها و تنش های روحی آنان را به حداقل برساند، در واقع ما می توانیم از رفتار امام در برخورد با انواع تنش های روزمره خود الگو برداری و آن را بصورت رفتار در درون خود نهادینه سازیم.
نباید در عزاداری های عاشورایی مسائل غیرواقعی مطرح شود
این استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه برخی نوحه خوانی ها از واقعه عاشورایی هیچ هم خوانی با واقعیت تاریخی این رویداد ندارد گفت: با توجه به ضرورت الگوسازی جوانان از عاشورای حسینی در زندگی روزمره خود برای کاهش استرس ها و اختلالات روانی، لازم است مسائلی که در عزاداری ها یا تبیین این واقعه مطرح می شود با واقعیت های تاریخی این پدیده هم خوانی داشته باشد تا افراد بتوانند به راحتی از این واقعه، الگو برداری کند.
بحران هویت ریشه اصلی مشکلات روانی و اجتماعی جوانان ایرانی
دکتر براتی سده همچنین بحران هویت را ریشه اصلی تمامی مشکلات روانی و اجتماعی جامعه ایران عنوان کرد و افزود: متاسفانه بحران یا فشار هویت یکی از مهم ترین چالش های روانی است که جوانان امروز جامعه ایرانی با آن درگیر هستند، که این مشکل می تواند از نبود یا حضور کم رنگ پدر در خانواده نشات بگیرد بطویکه به دلایلی از جمله معیشتی، اقتصادی و یا انواع مشغولیت های ذهنی در خانواده های ایرانی پدر با وجود اینکه وجود دارد اما حضور ندارد، که همین بحران هویت باعث می شود جوانان توانایی حل مسئله، اندیشیدن، تصمیم گیری و حتی عمل به آن را نداشته و تمام تلاش خود را بکار بگیرند مبتنی بر احساسات و هیجان تصمیم گرفته و از کوتاه ترین راه وکمترین هزینه به بزرگترین آرزوهای خود دست یابند.
به گفته وی بحران هویت در جوانان ایرانی باعث شده آنها در مواجه با انواع درگیری ها و مشکلات زندگی روزمره خود، کم تحمل، کم حوصله، هیجانی و احساسی باشند بطوریکه قدرت حل مسئله را ندارند، اما با موشکافی واقعه عاشورا می بینم که تمامی افراد در آن، به هویتی مشخص دست یافته و شخصیت آنها کاملا شکل گرفته است و تمامی انسان های دارای هویت، در این واقعه، در برابر یک اقدام یا مسئله به راحتی تصمیم می گیرند و مهم تر از آن روی تصمیم خود ایستادگی می کنند، و با اینکه می دانند چه سرنوشتی در برابرآنها قرار دارد، از اهداف خود دست نمی کشند و در نهایت به شهادت می رسند.
با الگو سازی از وقایع تاریخی و دینی، بسیاری از مشکلات روانی و بی هویتی جوانان کاسته می شود
دکتر براتی سده در پایان یادآور شد: لازم است مشکلات کم هویتی جوانان در جامعه توسط نظام های آموزشی کشور نظیر دانشگاهها، مدارس،رسانه ها، صدا و سیما و سایر مراکز فرهنگی حل شود و مسئولان سعی کنند با تبیین صحیح ویژگی های والای انسانی و اخلاقی وقایای تاریخی نظیر واقعه ی عاشورا، زمینه الگوسازی رفتاری را برای آنها را فراهم کنند.
انتهای پیام
